300 Jaar “Hagedoorns Plaatse”

Als u naar de Ingang van het museum loopt ziet u achter de moestuin de voorgevel van de boerderij met daarop, in muurankers het bouwjaar “1715”. Een zo vertrouwd beeld dat je er nauwelijks bij stilstaat. Een eenvoudig rekensommetje leert echter dat de boerderij in 2015 driehonderd jaar bestaat.

De luchtfoto is genomen in september 1951.

Natuurlijk is het niet altijd een museum geweest, maar het museum is wel in een 300-jarig oud pand gevestigd en draagt bovendien met trots de naam “Veluws Museum Hagedoorns Plaatse”.

De naam “Hagedoorns Plaatse”

Uit beschikbare overleveringen en officiële stukken is gebleken, dat op de boerderij “Hagedoorns Plaatse” in de afgelopen 300 jaar in feite slechts één lid van de familie Hagedoorn met die naam, bewoner en eigenaar is geweest. Dit was namelijk Peter Decemerszn. Hagedoorn en wel gedurende de periode 1816 – 1857. Aangezien de boerderij al in 1715 is gebouwd, rijst de vraag of de naam van de boerderij eerst na 100 jaar is ontstaan en waarom dan toen pas, of dat de oorsprong van de naam “Hagedoorns Plaatse” elders is gelegen. In de loop der tijd zijn er twee theorieën ontstaan:

1. In de 17e en 18e eeuw bevond zich op de Wellen in Zuuk een bos, “Hagedoornsbosch” genaamd, gelegen bij het “stuwmeer” in de “Klaarbeek” van de Zuuker watermolen. Dit is op en nabij het terrein waar thans de VMI is gevestigd. De eerste eigenaar, Aart Lambertszn. van der Mate bouwde in 1715 zijn nieuwe boerderij in, of aan de rand van het “Hagedoornsbosch”. Na het verdwijnen van het bos, is de naam in de volksmond blijven bestaan en overgegaan op het huis.

2. Zoals reeds vermeld, heeft van 1816 tot 1857 ene “Hagedoorn” op de boerderij gewoond. In die tijd waren de adressen nog niet zo goed geregeld als heden, men moest zoeken of vragen. In het laatste geval zal het antwoord zijn geweest: “Daar is de plaatse waar Hagedoorn woont”. Na het vertrek van Peter Hagedoorn is de naam “Hagedoorns Plaatse”, dat inmiddels een begrip was geworden, blijven bestaan. Beide theorieën zijn aannemelijk. Toch is het vreemd dat in de oude officiële bescheiden, nergens de naam “Hagedoorns Plaatse” wordt gevonden, maar dat de boerderij steeds wordt vermeld als “huijs en hoff onder Zuuk” of “huijs en hoff nr. 199”. Er kwamen in die tijd zeker onvolkomenheden in de vastlegging voor, maar dat in geen enkel, onafhankelijk van elkaar opgemaakt stuk de naam “Hagedoorns plaetse” zou zijn “vergeten”, is op z’n minst twijfelachtig. Realistischer lijkt het, dat de naam “Hagedoorns Plaatse” is ontstaan gedurende de tijd dat er inderdaad op de boerderij een Hagedoorn woonde.

Museumboerderij

Tot 1964 is “Hagedoorns Plaatse” een boerenbedrijf geweest. De laatste eigenaar Johannes Johanneszn. van Niersen erft in 1925 samen met zijn vrouw Maria Johanna Gerritsdr. Vosselman de boerderij. In 1964 beëindigt Johannes zijn bedrijf en verkoopt hij het huis en erf aan de “Stichting tot Behoud van de Objecten met Historische of Kunstzinnige Waarde” in de gemeente Epe, beter bekend als de “Stichting tot Behoud”.

In december 1964 verhuurt de “Stichting tot Behoud” de boerderij “Hagedoorns Plaatse“ aan de dames Koster en Van Swol uit Amsterdam. Deze bewoonsters zijn van groot belang geweest bij de “moeizame strijd” om uiteindelijk tot de verwezenlijking van een museumboerderij te komen. Zij hebben de gehele boerderij gehuurd, maar staan de deel en een kamer af om er een museum in te vestigen. Bovendien werken zij op allerlei manieren mee, zoals het schoonhouden van het museumgedeelte en het toezicht er op. Tevens hebben zij de museumbezoekers rondgeleid en uitleg gegeven. Het enthousiasme waarmee en de manier waarop dit wordt gedaan, werd door de “Stichting tot Behoud” op hoge prijs gesteld.

Dit blijkt wel uit een historisch overzicht van genoemde stichting, waarin over de bewoonsters wordt gezegd: “Zij verdienen een pluim en grote dank”. Op 22 juni 1978 werd de Stichting Veluws Streekmuseum opgericht; hiermede werd invulling gegeven aan de huidige organisatiestructuur van het museum. De uiteindelijke verantwoordelijkheid voor het totale museumbeleid en alles wat daarmee samenhangt ligt bij het bestuur van de stichting. Inmiddels is het museum uitgebreid en verbeterd. Er werd een nieuwe wagenschuur gebouwd en een deel van de collectie werd ondergebracht in de nieuwbouw, die de vorm van een kapschuur kreeg. Momenteel wordt de “varkensschuur” gerenoveerd. Door al deze verbeteringen kreeg “Hagedoorns Plaatse” in 2010 de officiële status van museum.

U vindt het Veluws Streekmuseum – Hagedoorns Plaatse aan de Ledderweg 11 in Epe.

Bron: www.hagedoornsplaatse.nl